Τζέϊμς Τζόυς: Ο Γητευτής των λέξεων
✍Ο Τζόυς υπήρξε μια σπάνια περίπτωση συγγραφέα ο οποίος λάτρεψε και λατρεύτηκε από τις λέξεις, άντλησε στο σύνολο της γλώσσας τον εννοιολογικό της πλούτο για να συνθέσει μερικά από τα πιο σπάνια λογοτεχνικά έργα, με την ακρίβεια χειρουργού σε χειρουργική τομή χρησιμοποίησε τις λέξεις στα έργα του κομίζοντάς μας μια μοναδικής ομορφιάς και απαράμιλλης αισθητικής κομψότητας λογοτεχνία.
Ο συγγραφέας Τζόυς αντέγραψε τον άνθρωπο Τζόυς, ονειρεύτηκε τον καλλιτέχνη
Τζόυς, εξεγέρθηκε ενάντια στην ανθρώπινη φύση που τόσο κοντά βρίσκεται στον
μαρασμό και την πτώση, στην φθορά και στην απώλεια.
Τα δύο έργα του με τα οποία θα επηρεάσει καταλυτικά την
παγκόσμια λογοτεχνία και θα μπει στο πάνθεον των συνεχιστών του Ομήρου για την
τιτάνια προσπάθεια του να συγκεντρώσει σε λέξεις την ανθρώπινη εποποιία, να
δομήσει το ασυνείδητο με μια δική του παγκόσμια και προσωπική γλώσσα, σύνθεση
όλων των γλωσσών και απόρροια όλης της γνώσης του κόσμου, είναι ο Οδυσσέας και
το Η Αγρύπνια των Φίννεγκαν.
Η πλοκή του Οδυσσέα εκτυλίσσεται στην διάρκεια μιας ημέρας, της 16ης Ιουνίου 1904 στο Δουβλίνο και το έργο χωρίζεται σε δεκαοχτώ κεφάλαια, με αντλημένους τους τίτλους του από την ομηρική οδύσσεια.
Ο Φιλίπ Σουπώ αναφερόμενος
στην ταξινόμηση των κεφαλαίων του έργου είχε επισημάνει πως «κάθε επεισόδιο
αναφέρεται σε μία τέχνη ή επιστήμη, περιέχει ένα σύμβολο, αντιστοιχεί σε ένα
όργανο του ανθρώπινου σώματος, έχει το δικό του χρώμα, την δική του τεχνική και
συμβαίνει σε συγκεκριμένο χρόνο...».
Η λογοτεχνική αξία του Οδυσσέα από την κριτική και το
ευρύτερο σώμα της λογοτεχνίας δεν άργησε να διαφανεί από την πρώτη του κιόλας
έκδοση, αν και το έργο συνάντησε πολλά εμπόδια στην διάδοσή του, καθώς
θεωρούνταν προσβλητικό το περιεχόμενό του και ήταν ο κύριος λόγος που οι
εκδότες δεν ήθελαν να το συμπεριλάβουν στους εκδιδόμενους τίτλους τους.
Η πρώτη ολοκληρωμένη μετάφραση στην ελληνική γλώσσα του
Οδυσσέα έγινε από τις εκδόσεις Κέδρος και στον πρόλογο ο μεταφραστής Σωκράτης
Καψάσκης αναφέρει τα προβλήματα και τις δυσκολίες που εμπεριέχει μια τέτοια
προσπάθεια, η μετάφραση του Οδυσσέα.
Αξιοσημείωτο είναι πως στην πρώτη έκδοση του Οδυσσέα το 1922
στο Παρίσι ο Τζόυς είχε εκφράσει την επιθυμία το εξώφυλλο του βιβλίου να είναι
γαλάζιο, αναφερόμενος στο χρώμα της ελληνικής σημαίας, άλλωστε είχε επαφές με
αρκετούς Έλληνες και στην Γαλλία και την Ελβετία όπου έζησε αρκετά χρόνια.
James Joyce and his publisher Sylvia Beach.
Το βιβλίο όμως που έκανε τον Τζόυς να μελετηθεί από πολλούς,
που εξαιτίας του τον αγάπησαν και τον μίσησαν οι κριτικοί αλλά και οι απανταχού
εραστές της λογοτεχνίας και της γραφής, που σημάδεψε διαπαντός το σώμα της
γλώσσας αρδεύοντας με την αστείρευτη πηγή του τις εκατοντάδες σελίδες του, ήταν
η Αγρύπνια των Φίννεγκαν, ένας μεταφραστικός εφιάλτης και μια αμίμητη επίδειξη
γλωσσικής επιδειξιομανίας...
 |
| Άγαλμα του Τζόυς στο Δουβλίνο. |
Είναι το τελευταίο έργο του Τζόυς, η ύστατη προσπάθεια του
να μεταφέρει το άπειρο στα πεπερασμένα σημεία ενός βιβλίου, το αμετανόητο
τόλμημα να μπολιάσει την γλωσσική επικράτεια με τους βλαστούς μιας ανεπίγνωτης
συνειδητότητας.
Στον Οδυσσέα η
πλοκή εκτυλίσσεται σε μια ημέρα ενώ στην Αγρύπνια
εκτυλίσσεται σε μια νύχτα ή πιο συγκεκριμένα στο όνειρο μιας νύχτας, μιας
νύχτας συλλογικής και εκτεινόμενης στο διηνεκές, εδώ έχουμε το όνειρο του
ανθρώπου και του απύθμενου βάθους του, τα τέρατα και τα σημεία που γεννάει η
γλώσσα και ο ακατάληπτος ονειρικός λόγος της πριν βγουν ξανά στην επιφάνεια της
μέρας και συνεχίσουν την ανάγνωση του κόσμου με τα γνωστά αισθητηριακά εργαλεία
του νου και της αντίληψης.
Πρωταγωνιστής στα έργα του Τζόυς είναι πρωτίστως το
υποσυνείδητο, είναι η γραφή μιας καθολικής γνώσης, πρόσωπα και καταστάσεις που
ενώ δεν έχουν καμία γραμμική ροή όπως άλλωστε και το μοτίβο του ύπνου όπου πάνω
του εκτυλίσσεται η ονειρική πλοκή, όλα εμπεριέχουν την δυναμική μιας
ανακόλουθης ακολουθίας σε έναν σχεδιασμό άνευ σχεδίου, όλα συναρμόζουν στο χάος
του ασυνειδήτου και στις ελκτικές του παντοδύναμες προθέσεις.
Η γλώσσα του Τζόυς στην Αγρύπνια πρωτίστως αλλά και στον Οδυσσέα, έχει διαποτίσει το ανθρώπινο πνεύμα με την ακροβασία της, αποτελεί έναν σπάνιο τόπο από απάτητες εκτάσεις και ομιχλώδεις οροσειρές, στέπες ρηματικές και έρημοι αντωνυμικές, ωκεανοί λέξεων και ουρανοί ατέρμονων μεταφορών, φτιάχνουν την πιο σπάνια γλώσσα στο παγκόσμιο λογοτεχνικό στερέωμα, μια υπογλώσσα της υπερσυνείδησης.
Στην Δημοτική Βιβλιοθήκη Δάφνης θα
βρείτε, το μοναδικό έργο ΟΔΥΣΣΕΑΣ του διάσημου Ιρλανδού συγγραφέα από τις
εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ.
Τολμήστε την ευκαιρία για μια αλησμόνητη
περιπέτεια στο γλωσσικό επέκεινα της πιο ανάρμοστης λογοτεχνικής γραφής…
Εκ μέρους της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Δάφνης
Αργύρης Καραβούλιας
Συγγραφέας - Δημοσιογράφος
